Retinal damar tıkanıklığı nedir?
Retina damar tıkanıklıkları, retinanın kan damarlarının tıkanması sonucu oluşan bir durumdur. Retinal arter (atardamar) ve retinal venlerde (toplardamar) tıkanıklık gelişebilir.Retinal ven tıkanıklıkları kök tıkanıklığı veya damarın bir dalının tıkanması olan ven dal tıkanıklığı şeklinde olabilir. Hastalığın seyrini takip etmede bu ayrımı yapmak önemlidir.
Retinal damar tıkanıklığı için risk faktörleri nelerdir?
İleri yaş, sigara kullanımı, hipertansiyon, diyabet hastalığı, kalp hastalığı, yüksek kolesterol, kanama-pıhtılaşma bozukluğuna sebep olabilecek hastalıklar önemli risk faktörleridir. Bunun dışında göz ile ilgili bazı durumlarda damar tıkanıklığını tetikleyebilir. Bunlar içinde en önemlisi glokom (göz tansiyonu) varlığıdır.Retinal damar tıkanıklığı belirtileri nelerdir?
Damar tıkanıklıkları genellikle retina dokusunun beslenmesini etkileyerek kanama, ödem ve iskemik (beslenememe) hasara yol açarak görme kaybına neden olurlar. Retinada tıkalı olan damarı tipi ve boyutuna göre bulgular değişmektedir. Retina ven kök tıkanıklığında görmede belirgin azalma olur, ven dal tıkanıklığında ise görmede azalma her zaman olmayabilir. Makula denilen görme merkezinin etkilenmesine bağlı olarak görme etkilenmektedir. Kanamaya bağlı olarak göz önünde uçuşmalar, siyah noktalar, renk görmede bozulma olabilir.Retina arter tıkanıklıkları ise ani ve tama yakın görme kaybı ile kendini gösterir. Ani müdahale edilmesi gereken bir durumdur. Ağrı her zaman eşlik etmez.
Retinal damar tıkanıklığı tanısı nasıl koyulur?
Göz bebeğini büyüten damla sonrası dilate fundus muayenesi ile tanı koyulur.Fundus Floresein Anjiografi (FFA) ve Optik Koherens Tomografi (OCT) gibi görüntüleme teknikleri damar tıkanıklığının varlığını ve boyutunu belirlemede, tedavi yönemini belirlemede ve tedaviyi yanıtı değerlendirmede çok değerli bilgiler vermektedir.
OCT kısa süre içerisinde sonucu alınabilen lazer ile görme merkezini ince kesitler halinde tarayan bir görüntüleme yöntemidir. Makulada ödem varlığını, makula üzerinde gelişen zar (membran) oluşumlarını, makulada delik varlığını değerlendirmede oldukça faydalıdır. Aynı zamanda tedaviye cevabı değerlendirmede kullanılmaktadır.
FFA ise ön koldan hastaya kontrast madde enjekte edilerek yapılan ve retina damar yapısının daha iyi incelenmesini sağlayan radyasyon içermeyen bir anjiyografidir. Retinada iskemi denilen kanlanmayan alanların varlığını, retinada ve göz siniri üzerinde yeni damar oluşumlarını, sızdıran damarları tespit etmede oldukça faydalı bir yöntemdir.
Retinal damar tıkanıklığı nasıl tedavi edilir?
- Tedavi öncelikle alta yatan hastalığa yönelik olup detaylı göz muayenesi sonrası karar verilmektedir.
- Retina ven tıkanıklığında tedavi seçenekleri olarak; Anti-VEGF ilaç uygulamaları, argon lazer uygulamaları ve cerrahi işlem sayılabilir.
- Argon lazer uygulaması; tıkalı damarın olduğu, beslenemeyen (iskemik) retina alanlarına uygulanarak yeni damar oluşumları azaltılır, retinanın oksijenlenmesi artırılır.
- Anti-VEGF ve steroid uygulamaları; göz içine vitreusa verilerek uygulanır. Lokal anestezi altında steril şartlarda uygulanmaktadır. Retinada ve göz siniri üzerinde gelişen yeni damarları geriletmede veya yok etmede etkilidirler. Aynı zamanda makulada gelişen ödemi geriletmede etkili ajanlardır. Düzenli enjeksiyon uygulamaları ile görmenin korunması ve görme keskinliğinde artış sağlamak mümkün olmaktadır.
- Cerrahi tedavi (vitrektomi); göz içi kanamalar gelişmişse, retina yüzeyini çekiştiren, büzüştüren membranlar gelişmiş ise başvurulan yöntemdir.
- Retina arter tıkanıklığı durumunda gözün oksijenlenmesini, kanlanmasını artırmak için uygulanan yöntemler mevcuttur (göz masajı, göz içi basıncı düşürücü ilaçlar, hiperbarik oksijen tedavisi) Çok erken dönemde müdahalede bulunmak gerekmektedir.
- Erken tanı ve tedavi ile görsel kazanım elde etmek mümkündür.