Sarı nokta hastalığı nedir?
Göz küresinin arka duvarında bulunan retina tabakasının merkezine "Makula" ismi verilir. Makula bölgesinin düz bakıldığında cisimleri ayrıntılı ve net olarak görmede önemli bir işlevi bulunur. Bu bölgede bulunan fotoreseptör hücrelerinin ilerleyici kaybı ile oluşan bozulma Makula Dejenerasyonu olarak adlandırılır ve halk arasında "Sarı Nokta Hastalığı" olarak bilinir. İleri yaşlarda görme kaybının en önemli sebeplerindendir.Sarı nokta hastalığı için risk faktörleri nelerdir?
En önemli risk faktörü ilerleyen yaş olmakla birlikte, kadın cinsiyet, beyaz tenli olmak, renkli göz yapısı, sigara kullanımı, aile öyküsü, genetik yatkınlık, uzun süre korunmasız güneş ışınlarına maruz kalmak bilinen diğer risk faktörleridir.Sarı nokta hastalığı nasıl anlaşılır?
Sarı nokta hastalığının erken evrelerinde herhangi bir belirti olmazken hastalığın ilerlemesi ile; merkezi görmede azalma, görme alanının ortasında karanlık leke görme, renklerin soluklaşması, cisimlerin boyutlarında ve şeklinde eğri kırık görme problemleri, gözün önünde sinek uçuşmaları şeklinde belirtiler genellikle olur.Sarı nokta hastalığı türleri nelerdir?
Makula dejenerasyonu iki ana tipte incelenir. Hastalığın tanısını koymada ve buna yönelik tedavi planlamasında bu iki farklı tablonun ayrımını yapmak önemlidir.Kuru tip:
Hastalık büyük çoğunlukla (%85-90) bu tipte görülür. Yaşlanmaya bağlı olarak gelişir ve yavaş ilerler. Görme kaybı yaş tipe oranla azdır ve uzun sürede ortaya çıkar. Makula tabakasının incelmesi veya drusen adı verilen sarı renkte bir maddenin makula üzerinde birikmesi nedeniyle oluşur.Yaş tip:
Sarı nokta hastalarının %10-15'ini oluşturur. Makula bölgesinde yeni damarlar oluşması ile bu damarlardan sızan kan ve sıvıların retinada görmeyi sağlayan hücrelerin çalışmasını bozması nedeniyle oluşur. Hızlı ve yüksek oranda görme kaybına neden olur.Toplamda hastaların yaklaşık %80'i kuru tipte olmasına rağmen merkezi görme kayıplarının yaklaşık %90’ından yaş tip sarı nokta hastalığı sorumludur.
Normal Makula
Kuru Tip Makula Dejenerasyonu
Yaş Tip Makula Dejenerasyonu
Sarı nokta hastalığı teşhisi nasıl konulur?
- Detaylı şekilde biyomikroskopta dilate göz dibi muayenesi yapılarak hastalığa özgü drusen, kanama ve eksüdasyon varlığı tespit edilebilir.
- Fundus floresein anjiyografi (FFA) ve optik koherens tomografi (OCT) gibi görüntüleme yöntemleri ile hastalığı erken yakalayabilmek mümkündür.
- OCT hastalığın ilerleyişini anlayabilmek, tedaviye cevabı değerlendirmek için de önemli bir görüntüleme yöntemidir.
- OCT kısa süre içerisinde sonucu alınabilen lazer ile görme merkezini ince kesitler halinde tarayan bir görüntüleme yöntemidir.
- FFA ise ön koldan hastaya kontrast madde enjekte edilerek yapılan ve retina damar yapısının daha iyi incelenmesini sağlayan radyasyon içermeyen bir anjiyografidir.
Sarı nokta hastalığı nasıl tedavi edilir?
Makula Dejenerasyonunda (sarı nokta hastalığında) erken teşhis ve tedavi ile pek çok hastada görme azalmasını durdurmak ve hastalığın ilerlemesini yavaşlatmak mümkündür. Hastalığın alt tipine göre tedavi planlanmaktadır.Tedavinin ilk basamağı düzenli doktor takibidir. Amsler Grid kartı adı verilen kareli kağıt testi ile de hastalar evde kendilerini kontrol edebilir.
Sigara kullanmamak, egzersiz yapmak, direkt güneş ışınlarına maruz kalmamak, hipertansiyon gibi kardiyovasküler hastalıkların kontrol altına alınması, antioksidandan zengin renkli meyve-sebze tüketimi, omega-3 yağ asitlerinden zengin besinlerin tüketimi alınacak genel önlemler olarak sayılabilir.
Bu hastalarda doktorunun önerisiyle Lutein, Zeaxanthin, A, C, E vitaminleri gibi antioksidanlar ile Bakır ve Çinko minerallerinden zengin diyet takviyesi ve bu maddeleri içeren vitamin haplarının kullanılması hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilmektedir.
Kuru tipteki makula dejenerasyonunda yeni tedavi yöntemleri vardır. Son yıllarda geliştirilen yeni bir tedavi yöntemi olan fotobiyomodülasyon (Valeda Lazer) kuru tip sarı nokta hastalığında onaylı bir tedavidir. Düşük enerjili lazer ışığı kullanılarak retina hücrelerinin fonksiyonunu korumak amaçlanmaktadır. Bu tedavi ile dejenerasyonun derecesine bağlı olarak kontrast duyarlılıkta artış, görme keskinliğinde artış ve druzen denilen birikintilerde azalma sağlanabilmektedir. 3 haftalık periyod içinde 9 seans olarak düzenlenmekte, her bir seans 5 dakika kadar sürmektedir. Bu tedavinin herhangi bir yan etkisi bulunmamaktadır.
Yaş tipteki maküla dejenerasyonu tedavisinde erken davranmak gereklidir.
Bugün için kabul edilmiş üç tür tedavi yöntemi vardır. Bunlar; Fotodinamik Tedavi, göz içine anti-VEGF ilaç uygulamaları, uygun vakalarda Laser Fotokoagulasyondur. Günümüzde anti-VEGF uygulamaları diğer iki tedavi seçeneğinin önüne geçmiştir.
- Fotodinamik Tedavi adı verilen tedavi, iki aşamalı bir uygulama ile yapılır. Birinci aşamada ışıkla aktif hale gelen özel bir ilaç hastaya damar yolundan verilir ve ilaç 10 dakika içerisinde hastalıklı dokuda toplanır. İkinci aşamada göz dışından uygulanan, yakıcı olmayan özel bir lazer yardımı ile ilaç aktif hale getirilir ve makula tabakasındaki damar yumağı yok edilir.
- Göz içi Anti-VEGF ilaç enjeksiyonları günümüzde en çok uygulanan tedavi seçeneğidir. Anti-VEGF ilaçlar damar yumağı oluşumuna engel olup bunların gerilemesini sağlayan maddelerdir. Gözün arka boşluğu olan vitreusa enjeksiyon tarzında yapılırlar. Bu ilaçların çeşitli uygulama rejimleri olmakla birlikte başlangıçta 3 ay boyunca aylık yükleme dozu takiben OCT bulgularına göre karar verilerek tedaviye devam edilir.
- Seçilmiş vakalarda oluşan sızdıran, yeni damarların bulunduğu makula merkezinden uzak yerleşimli lezyonlara bazen direk lazer tedavisi de etkili olabilir.
